جلسه دفاعیه دانشجو زینب ابراهیمی رشته تحصیلی علوم قرآنی _ اعجاز در مقطع کارشناسی ارشد با عنوان: بررسی تطبیقی حقیقت اغواگری شیطان و هوای نفس در قرآن کریم با راهنمایی دکتر زهره نریمانی و داوری دکتر مجید چهری در دانشکده علوم قرآنی کرمانشاه برگزار گردید.

در بخشی از این پایان نامه می خوانیم:

این پژوهش با محوریت بررسی تطبیقی حقیقت اغواگری شیطان و هوای نفس در قرآن کریم، به دنبال پاسخ به این پرسش است که رابطه میان این دو عامل در گمراهی انسان چگونه تبیین می‌شود؛ بر اساس یافته‌های پژوهش، می‌توان گفت که هوای نفس به عنوان میل درونی و ذاتی انسان، بستر و زمینه را برای نفوذ شیطان فراهم می‌کند؛ به عبارت دیگر، هوای نفس، عامل درونی و اصلی انحراف و گمراهی است و شیطان به عنوان عامل بیرونی، از این زمینه و آمادگی درونی سوءاستفاده کرده و با وسوسه و تزیین اعمال زشت، انسان را به سوی گناه و نافرمانی سوق می‌دهد. بنابراین، رابطه میان این دو، نه به صورت تساوی و هم‌ترازی، بلکه به صورت زمینه‌ساز و تقویت‌کننده است که در آن هوای نفس، زمینه و قابلیت لازم را فراهم می‌کند و شیطان با استفاده از این زمینه، به اغواگری می‌پردازد.

اگر به مجموعه آیات قرآن و شرح حال انسان در عرصه اخلاق و معنویت بنگریم، در می‌یابیم که ساختار درونی انسان و نظام هستی به گونه‌ای طراحی شده که شیطان و هوای نفس هر یک با ویژگی‌های خاص خود، پیوسته در کارزار انسان برای انتخاب خیر و شر نقش‌آفرینی می‌کنند. شیطان با وسوسه، جلوه‌فروشی، وعده‌های خیالی و تزیین گناهان از بیرون حصار زندگی انسان را هدف می‌گیرد، اما زمانی مؤثر است که دژ درونی انسان یعنی هوای نفس، مهار نشده باقی بماند. نفس اماره، با ریشه در امیال سرکش و خودمحوری، به وسوسه‌های شیطان پاسخ می‌دهد و زمینه گناه را فراهم می‌سازد.

رابطه شیطان و هوای نفس همانند دو تیغه قیچی است که مسیر سقوط یا صعود اخلاقی انسان را تعیین می‌کند. هر قدر یاد خدا، وجدان الهی، ایمان به قیامت و تعهد به ارزش‌ها در انسان قوی‌تر باشد، وسوسه‌های شیطان در هم می‌شکند و تمایلات نفس مهار می‌شود. هوای نفس، میل و خواهش درونی انسان است که او را به سمت شهوات و لذت‌های مادی سوق می‌دهد و اگر مهار نشود، زمینه گمراهی را فراهم می‌سازد. شیطان، عامل بیرونی و دشمن آشکار انسان است که با وسوسه، وعده‌های دروغین و ایجاد اختلاف، میل نفس را تقویت می‌کند.

قرآن کریم تأکید دارد که اگر انسان بر هوای نفس خود مسلط شود، شیطان راه نفوذی به درون او نخواهد داشت.مبارزه با هوای نفس و شیطان، نه تنها وظیفه‌ای فردی بلکه مسئولیتی اجتماعی است؛ جامعه‌ای که افراد آن بر نفس خود مسلط باشند، از نفوذ شیطان در امان خواهد بود و به سوی رشد و رستگاری حرکت می‌کند.

راهکار قرآنی، تقویت ایمان، یاد خدا، اخلاص، توکل و مراقبت دائمی از نفس است؛ انسان با عمل به این آموزه‌ها می‌تواند در برابر وسوسه‌های شیطان و هوای نفس مقاومت کرده و به کمال معنوی و تقرب الهی برسد.

مهمترین سرفصل های این پایان نامه عبارتند از:

هوای نفس درقرآن

مراتب نفس درقرآن

ماهیت و سرگذشت شیطان درقرآن

ساز وکارهای نفوذشیطان و هوای نفس

تفاوت، شباهت و ارتباط فریب شیطان و هوای نفس بایکدیگر

این پایان نامه در نهایت با کسب درجه بسیار خوب در این دانشکده پذیرفته شد.